Եկոլոգիայի նախագծեր

  Վերահսկենք մեր շրջակա միջավայրը

1.Մենք հիմա ապրոիմ ենք մի այնպիսի միջավայրում, որտեղ ախտոտված է և՝մթնոլորտը և՝ շրջակա միջավայրը:2․Իմ առողջության վրա չի ազդում 3. ՇՐՋԱԿԱՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ ԵՎԲԱՂԱԴՐԱՄԱՍԵՐԸ

1. ԲՆՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ

Շրջակա միջավայրի պահպանման էկոնոմիկական մեխանիզմը որոշվում է: Շրջակամիջավայրի պահպանման մասին□ ֆեդերատիվ օրենքով և նախատեսումէ.բնապահպանական միջոցառումների նախագծում և ֆինանսավորում,բնականռեսուրսների օգտագործման, աղտոտող իրերի արտանետման շրակա միջավայր ևթափոնների տեղաբաշխման սահմանների որոշում,բնական ռեսուրսների դիմացվճարման նորմաների և չափերի, աղտոտող նյութերի արտանետման շրջակամիջավայր, թափոնների տեղաբաշխման և այլ տեսակի վնասակարազդեցությունների սահմանումը,

ձեռնարկություններին, հիմնադրամներին, կազմակերպություններին, ինչպես նաևհարկային, կրեդիտային և այլ արտոնությունների քաղաքացիներին նրանց կողմիցներդրված սակավաթափոն և ռեսուրսախնա տեխնոլոգիաների և էներգիայի ոչավանդական տեսակների, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի պահպանությանիրագործման այլ արդյունավետ միջոցների տրամադրում,նշված կարգով շրջակաբնական միջավայրին և մարդու առողջությանը հասցված վնասիփոխհատուցում,էկոլոգիական ապահովագրման, էկոլոգիական հավաստագրման ևէկոլոգիական աուդիտի իրականացում:

Բնաօգտագործում կամ էկոլոգիական մենեջմենթ ասելով` հասկանում ենք շրջակամիջավայրի պահպանումը նրա ողջ մերձակայքում: Կառավարման համակարգըկազմով այս մասը ընդգրկում է գործունեության բոլոր այն ակտերը, որոնքվերաբերում են շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությանը և գործունեությանէկոլոգիական ցուցանիշների ապահովմանը: Բնաօգտագործման կառավարմանհամակարգը ներառում է հետևյալ բաղադրամասերը.

Շրջակա միջավայրի վրա վերահսկողություն,օրենսդրականբազա,բնապահպանական գործութնեության պլանավորումը,կառավարողգործոններ,

էկոնոմիկական գործիքներ:Աշխատահատուցված ազգային բնապահպանականգործունեության ընթացքում այս համակարգը դրված է շրջակա միջավայրիկառավարման հիմքում և առաջարկ­վում է պետական և միջազգայինմակարդակներով օգտագործելու համար: Շրջակա միջավայրի պահպանությանկառավարման համակարգը, որն օգտագործվում է զարգացած երկրներում,էկոլոգիական նշանակալից հաջողություն­ների է հասել և առաջարկվում էզարգացող երկրներում օգտագործելու համար, պատկերված է: Էկոլոգիականկառավարման առաջնային խնդիրը շրջակա միջավայրի աղտոտմամբպայմանավորված պրոբլեմների բացահայտումն է: Դրա համար գոյություն ունիշրջակա միջավայրի վրա վերահսկողություն և ռիսկի գնահատական, որինենթարկվում է մարդու առողջությունը նրա աղտոտման արդյունքում, ինչպես նաևբուսական և կենդանական աշխարհը ու նյութական հարստությունները: Բացիդրանից` ձևավորվում է բնաօգտագործման պայմանները և նրանց խախտմանդեպքում պատասխանատվությունը կարգավորող օրենսդրական բազան: Գործողօրենքով որոշված տարածքում օրենսդրական բազայի հիման վրա ստեղծվում ենշրջակա միջավայրի բարելավման մասին երկարաժամկետ և կարճաժամկետծրագրեր ու բնապահպանական միջոցառումներ: Ժամանկակից տեխնոլոգիաներիվրա հիմնված բնապահպանական միջոցառումների նախագծումը բնականռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործումը ապահովող և շրջակա միջավայրի աղտոտողիրերի թափանցումը կրճատող երկարաժամկետ ներդրման քաղաքականությանմասն է և ծառայում է օբյեկտների դասակարգմանը ըստ առաջնության:

Այս ծրագրերի կատարման իրականությունը երաշխավորվում է էկոնոմիկականգործիքների և մեխանիզմների աշխատանքով: Էկոնոմիկական ծրագրերիիրականացման ապահովմանը նպաստող էկոնոմիկական գործիքը ներառում էէկոլոգիական վճարումներ, տուգանքներ շրջակա միջավայրի աղտոտման համար ևհարկային արտոնություններ, ինչպես նաև բնաօգտագործման ձեռնարկություններինարտոնագրերի տրամադրում: Շրջակա միջավայրի կառավարման էկոնոմիկականմեխանիզմները հաշվի են առնում բնապահպանական միջոցառումների ֆինանսա­վորումն, բնաօգտագործողների աուդիտը, էկոլոգիական հավաստագրումը և ապա­հո­վագ­րումը: Էլոլոգիական մենեջմենթի համակարգի աշխատանքի վրա նշանա­կալից ձևով ազդում են հետևյալ ֆակտորները. Պետության վարած ներքին և արտա­քին քաղաքականությունը շրջակա միջավայրի պահպանության շրջանում, պլանա­վորված ժամանակահատվածի համար տեխնոլոգիական հնարավորություն­ները,ինչպես նաև մասնագիտական պատրաստվածության մակարդակը, էկոլոգիականծրագրերը իրականացնողների և բնակչության իրազեկումը::Իմ կարծիքով այդպեսկմեծանա հասարակական վերահսկողությունը:4.Ես շրջակա միջավայրի վիճակըբարելավելու համար ուղղակի չեմ աղտոտում շրջակա միջավայրը: 

                  Էկոհամակարգերի հիմնախնդիրը

Բոլոր այն հիմնախնդրները, որոնք ծագում են շրջակա միջավայրի և մարդկայինհասարակության փոխհարաբերությունների ընթացքում, էկոլոգիականհիմնախնդիրներ են: Էկոլոգիական հիմնախնդիրները` ըստ իրենց բնույթի,բաժանվում են երկու մեծ խմբի`

      ·         Բնական պաշարների արդյունավետ օգտագործման հիմնախնդիրներ,

      ·         Շրջակա միջավայրի (բնական համակարգերի) պաշտպանության,պահպանման, վերականգնման հիմնախնդիրներ:

Դժվար չէ նկատել, որ հիմնախնդիրների առաջին խումբը սերտորեն կապված էմարդու տնտեսական գործունեության հետ, և եթե մեր տնտեսությունն ու կենցաղըվարենք բնապահպան, խնայողական մեթոդներով, մենք մասամբ կկանխենքհիմնախնդիրների երկրորդ խմբի առաջացումը:

Էկոլոգիական հիմնախնդիրները` ըստ իրենց ընդգրկման, կարելի է բաժանել 3խմբի`

        Տեղային

                  Տարածաշրջանային

       Համամոլորակային

         Մեզ շրջապատող էկոհամակարգերի վրա մաիդն ազդում է աղտոտելով այն։

Էկոլոգիայի տեսանկյունից էկոհամակարգերում տարբերում են հետևյալբաղադրիչները`

անօրգանական նյութեր (H2O, CO2, N2, C և այլն),

օրգանական միացություններ (ածխաջրեր, ճարպեր, սպիտակուցներ, հումուսայիննյութեր ևայլն), որոնք կապ են հաստատում էկոհամակարգի կենդանի և անկենդան բաղադրիչների միջև,

       օդային և ջրային միջավայրեր,եղանակային պայմաններ և միջայրի այլֆիզիկական գործոններ,

պրոդուցենտներ. Օրգանիզմներ են (հիմնականում` բույսեր,ինչպես նաևֆոտոսինթեզ իրականացնող մանրէները), որոնք պարզ անօրգանական նյութերից` (H2O և CO2), օգտագործելով արևի էներգիան,սինթեզում են բարդ օրգանականնյութեր, որոնք էլ սնունդ են հանդիսանում մնացաց բոլոր օրգանիզմների համար,

կոնսումենտներ, հետերոտրոֆ օրգանիզմներ են (հիմնականում կենդանիներ), որոնքսնվում են բույսերի կամ կենդանիների պատրաստիօրգանական նյութերով: Նրանքչեն կարող ինքնուրույն սինթեզել օրգանական նյութ և ստանում են այն պատրաստիվիճակում: Նրանցօրգանիզմում օրգանական նյութերը վերափոխվում են իրենցհամար  հատուկ սպիտակուցների և այլ նյութերի:

                                   Բնական աղետներ

Երկրաշարժերը տեղի են ունենում երկրակեղևի որոշակի զանգվածում կուտակվածէներգիայի կտրուկ լիցքաթափման արդյունքում։

Տարբեր ժամանակաշրջաններում երկրաշարժերի առաջացումը բացատրվել է տվյալժամանակներում ընդունված պատկերացումների համաձայն և հիմնականումկապվել է տարատեսակ կենդանիների շարժումների հետ։ Այսպես օրինակ, հինՉինաստանում երկրաշարժերի «մեղավորը» ցուլն էր, Ճապոնիայում՝ ձուկը,Հնդկաստանում՝ խլուրդը և այլն։ Առաջին անգամ երկրաշարժերի բացատրությունըերկրի ընդերքում որոնելու վարկածն արտահայտել է հին հույն փիլիսոփաԱրիստոտելը։ Նա համարում էր, որ Երկրի վրա առաջացող քամիները ճեղքերի ևքարանձավների միջոցով մտնելով Երկրի ընդերք, այնտեղ առկա կրակի պատճառովուժեղանում են և սկսում ճանապարհ որոնել դեպի Երկրի մակերևույթ, հենց դրաժամանակ էլ տեղի են ունենում երկրաշարժերը։ Այս վարկածը թեև իր մեջ չիպարունակում ոչ մի լուրջ գիտական բացատրություն, սակայն երկար ժամանակընդունվել է որպես երկրաշարժերի առաջացման հիմնական վարկած։ Դրա շնորհիվմինչև այժմ էլ մնացել է «սեյսմավտանգ եղանակ» հասկացությունը։

Երկրաշարժի առաջացումը

Խզվածքը, էպիկենտրոնը եւ հիպոկենտրոնը:

18–րդ դարի սկզբին անգլիացի գիտնական Ջոն Միտչելը եկավ այն եզրակացության,որ Երկրի ցնցումները երկրաշարժի ժամանակ տեղի են ունենում առաձգականալիքների շարժման արդյունքում։

Ներկայումս առավել ընդունված տեսակետներից մեկի համաձայն երկրաշարժերըտեղի են ունենում այն դեպքում, երբ երկրակեղևի լեռնային ապարների որոշակիզանգվածում առաձգական լարումներն ու դեֆորմացիաները գերազանցում են այդապարների կարծրությանը։

Երկրաշարժը հաջորդում է լեռնային ապարների փոխադարձ սահքին։ Սկզբում դաարգելակվում է շփման ուժի միջոցով, որի հետևանքով, կուտակվում են բնահողերիառաձգական լարումներ։ Երբ լարումը հասնում է շփման ուժից մեծ կրիտիկականարժեքի, տեղի է ունենում բնահողերի կտրուկ խզվածք՝ նրանց տեղաշարժով։Կուտակված էներգիան ազատվում է, առաջացնելով երկրի մակերևույթի ալիքայինտատանումներ՝ երկրաշարժ։

Երկրաշարժից առաջացած սեյսմիկ ալիքները տարածվում են ձայնային ալիքներինման։ Հեռավորությունից կախված, ալիքների ուժգնությունը նվազում է։

Ալիքների առաջացման կետին ասում են երկրաշարժի օջախ կամ հիպոկենտրոն,իսկ երկրի մակերևույթի նրա վերևի կետին՝ էպիկենտրոն։

Սեյսմիկ ալիքների տարածման արագությունը կարող է հասնել մինչև 8 կմ/վրկ։

Երկրաշարժերը ըստ առաջացման բնույթի կարելի է դասակարգել երկու խմբերի.

·         Բնական երկրաշարժեր

·         Տեխնածին երկրաշարժեր

Բնական երկրաշարժերը կապված են տարբեր պրոցեսների հետ։ Հայտնի ենտեկտոնական շարժումներով պայմանվորված երկրաշարժեր, հրաբուխների հետկապված երկրաշարժեր, երկրակեղևում կարստային խոռոչների փլուզմանհետևանքով առաջացող երկրաշարժեր և այլն։

Տեխնածին երկրաշարժեր ասելով պետք է հասկանալ այնպիսի երկրաշարժ, որըկապված է մարդկային գործունեության հետ։ Օրինակ ռազմական կամարդյունաբերական պայթյունների հետևանքով առաջացող ցնցումները կարող են«տրրիգեր» (շարժիչ ուժ) հանդիսանալ ուժեղ երկրաշարժի համար։ Կամ օրինակ մեծջրամբարի կառուցումը կարող է հանգեցնել տվյալ տարածքում սեյսմիկակտիվության բարձրացման։

·         1556 հունվարի 23 - Գանսյու և Շանսի, Չինաստան - Չինական երկրաշարժ830 000 մարդ է զոհվել։

·         1692 - Ճամայկա - Պորտ-Ռոյալը լիովին ավերվել է։

·         1737 - Կալկութա, Հնդկաստան - 300 000 մարդ է զոհվել։

·         1755 - Լիսաբոն - 60 000-ից մինչև 100 000 մարդ է զոհվել, քաղաքը լիովինավերվել է։

·         1783 - Կոլաբրիա, Իտալիա - 30 000-ից մինչև 60 000 մարդ է զոհվել։

·         1811 - Նյու Մադրիդ, Միսսուրի, ԱՄՆ - քաղաքը լիովին ավերվել է, 500 կմ²տարածքում ջրհեղեղ։

·         1896 - Սանրիկու, Ճապոնիա - էպիկենտրոնը ծովում էր։ Հսկայական ալիքը 27 000 մարդ և 10 600 շինություն է ավերել։

·         1897 - Ասսամ, Հնդկաստան - 23 000 մ² տարածքը անճանաչելիորեն փոխվել է,հավանաբար մարդկային պատմության ընթացքում ամենախոշոր երկրաշարժն է։

·         1906 - Սան Ֆրանցիսկո, ԱՄՆ 1 500 մարդ է զոհվել, քաղաքի 10 կմ² տարածք էավերվել։

·         1908 - Սիցիլիա, Իտալիա 83 000 մարդ է զոհվել, Մեսսինա քաղաքը լիովինավերվել է։

·         1911 հունվարի 4 (դեկտենբերի 22 1910 ըստ հին տոմարի) - Վերնիյ (մինչև1921 - Ալմա Աթայի անվանումը), Ղազախստան, Ռուսական կայսրություն. 9-10 բալուժգնությամբ, համարյա ողջ քաղաքը ավերվել է, մնացել են եզակի կառույցներ։

·         1920 - Գանսյու, Չինաստան 20 000 մարդ է զոհվել։

·         1923 - Կանտոյի մեծ երկրաշարժ - Տոկիո և Յոկոգամա, Ճապոնիա (8,3 ըստՌիխտերի) - 143 000 մարդ է զոհվել։, ծագած հրդեհի պատճառով մոտ 1 000 000մարդ մնացել է առանց տանիքի։

·         1939 - Ներքին Տավրոս, Թուրքիա 32 000 մարդ է զոհվել։

·         1948 - Աշխաբադ, Թուրքմենիա, Աշխաբադի երկրաշարժ, - 110 000 մարդ էզոհվել։

·         1949 - Էկվադոր 10 000 մարդ է զոհվել։

·         1950 - Հիմալայներ սարերում 20 000 կմ² տարածք է ավերվել։

·         1960 - Ագադիր, Մարոկո 12 000 - 15 000 մարդ է զոհվել։

·         1960 - Չիլի, Չիլիի մեծ երկրաշարժ, մոտ 10 000 մարդ է զոհվել, ավերվել ենԿոնսեպսեն, Վալդիվիա, Պուերտո-Մոն քաղաքները։

·         1963 - Սկոպյե, Հարավսլավիա մոտ 2 000 մարդ է զոհվել, քաղաքի մեծ մասըավերվել է։

·         1964 - Անկորիջ, Ալյասկա, ԱՄՆ քաղաքի մեծ մասը ավերվել է, մեծսահանքներ, 300 կմ երկաթգիծ է քանդվել։

·         1966 ապրիլի 26 - Տաշքենդ, Ուզբեկիստան, Տաշքենդի երկրաշարժ - (5.3 ըստՌիխտերի սանդղակի) քաղաքը խիստ տուժել է, 8 մարդ է զոհվել։

·         1970 - Պերու 63 000 մարդ է զոհվել։, 600 000 մարդ մնացել է առանց տանիքի։

·         1976 - Գվատեմալա ավելի քան 20 000 մարդ է զոհվել, մոտ 1 000 000 մարդմնացել է առանց տանիքի։

·         1976 հուլիսի 28 - Տյանշան, հյուսիս-արևելյան Չինաստան, Տյանշանիերկրաշարժ (8,2 ըստ Ռիխտերի սանդղակի) - ավելի քան 655 000 մարդ է զոհվել։

·         1981 - Սիցիլիա ավերածություններ բազմաթիվ բնակավայրերում, սկսել էգործել Էթնա հրաբուխը։

·         1985 - Մեխիկո, Մեքսիկա (8,2 ըստ Ռիխտերի սանդղակի) - ավելի քան 7 500մարդ է զոհվել։

·         1988 դեկտեմբերի 7 - Սպիտակի երկրաշարժ (6.9 բալ)։ Հայաստան, ավերվելեն Սպիտակ, Լենինական քաղաքները և բազմաթիվ գյուղեր, 25000 մարդ է զոհվել,նույնքան ստացել են խեղումներ։

·         1995 մայիսի 28 - Նեֆտեգորսկ, Հյուսիս-արևելյան Սախալին (7.5 բալ) 1841 մարդ է զոհվել։

·         Սիչուանի երկրաշարժը (2008) - երկրաշարժ կենտրոնական Չինաստանում,զոհվել է մոտ 70000 մարդ։

·         2010 հունվարի 12 - Հայիթիի երկրաշարժ (2010), Պորտ-օ-Պրենս, (7.0 բալ)։2010 թ. փետրվարի 1-ի դրությամբ, մարդկային զոհերի ստույգ քանակը դեռ հայտնիչէր։

·         2011 մարտի 11 - Ճապոնիայի երկրաշարժ (2011),Հոնսյու կղզում (9.1 բալ)ավելի քան 15,854 մարդ է զոհվել։